روایت: نعمتی که از آن سؤال می‌شود ولایت است
حَدَّثَنَا الْحَاکِمُ أَبُوعَلِیٍّ الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ الْبَیْهَقِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی الصَّوْلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو ذَکْوَانَ الْقَاسِمُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ بِسِیرَافَ سَنَةَ خَمْسٍ وَ ثَمَانِینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ عَبَّاسٍ الصَّوْلِیُّ الْکَاتِبُ بِالْأَهْوَازِ سَنَةَ سَبْعٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَتَیْنِ قَالَ: کُنَّا یَوْماً بَیْنَ یَدَیْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَی علیه‌السلام فَقَالَ لِی: لَیْسَ فِی الدُّنْیَا نَعِیمٌ حَقِیقِیٌّ، فَقَالَ لَهُ بَعْضُ الْفُقَهَاءِ مِمَّنْ یَحْضُرُهُ: فَیَقُولُ اللَّهُ عزوجل «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» أَ مَا هَذَا النَّعِیمُ فِی الدُّنْیَا وَ هُوَ الْمَاءُ الْبَارِدُ؟ فَقَالَ لَهُ الرِّضَا علیه‌السلام وَ عَلَا صَوْتُهُ: کَذَا فَسَّرْتُمُوهُ أَنْتُمْ وَ جَعَلْتُمُوهُ عَلَی ضُرُوبٍ، فَقَالَتْ طَائِفَةٌ هُوَ الْمَاءُ الْبَارِدُ وَ قَالَ غَیْرُهُمْ هُوَ الطَّعَامُ الطَّیِّبُ وَ قَالَ آخَرُونَ هُوَ النَّوْمُ الطَّیِّبُ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ الصّادق علیه‌السلام أَنَّ أَقْوَالَکُمْ هَذِهِ ذُکِرَتْ عِنْدَهُ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» فَغَضِبَ علیه‌السلام وَ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عزوجل لَا یَسْأَلُ عِبَادَهُ عَمَّا تَفَضَّلَ عَلَیْهِمْ بِهِ وَ لَا یَمُنُّ بِذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ الِامْتِنَانُ بِالْإِنْعَامِ مُسْتَقْبَحٌ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ، فَکَیْفَ یُضَافُ إِلَی الْخَالِقِ مَا لَا یَرْضَی الْمَخْلُوقُ بِهِ؟ وَلَکِنَّ النَّعِیمَ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ مُوَالاتُنَا یَسْأَلُ اللَّهُ عِبَادَهُ عَنْهُ بَعْدَ التَّوْحِیدِ وَ النُّبُوَّةِ، لِأَنَّ الْعَبْدَ إِذَا وَفَی بِذَلِکَ أَدَّاهُ إِلَی نَعِیمِ الْجَنَّةِ الَّذِی لَا یَزُولُ وَ لَقَدْ حَدَّثَنِی بِذَلِکَ أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیه‌السلام أَنَّهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله: یَا عَلِیُّ إِنَّ أَوَّلَ مَا یُسْأَلُ عَنْهُ الْعَبْدُ بَعْدَ مَوْتِهِ شَهَادَةُ أَنْ لَاإِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنَّکَ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ بِمَا جَعَلَهُ اللَّهُ وَ جَعَلْتُهُ لَکَ، فَمَنْ أَقَرَّ بِذَلِکَ وَ کَانَ یَعْتَقِدُهُ صَارَ إِلَی النَّعِیمِ الَّذِی لَا زَوَالَ لَهُ.
ابراهیم بن عبّاس صولی كاتب در اهواز در سال دویست و بیست و هفت روایت كرده است كه وی گفت: روزی خدمت حضرت امام رضا علیه‌السلام بودیم. ایشان فرمود: نعمت حقیقی در دنیا نیست. آن گاه یكی از فقهایی كه در حضور ایشان بود، عرض كرد: مگر در كلام خداوند عزّوجلّ: «ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ»: سپس در آن روز از نعمت پرسیده خواهید شد [آیه ۸، سوره تکاثر]، این نعمت كه همان آب سرد است، در دنیا نیست؟ حضرت امام رضا علیه‌السلام با صدای بلند فرمود: شما آن را چنین تفسیر كرده‌اید و آن را انواعی قرار داده‌اید؛ گروهی گفتند آب سرد است و گروهی دیگر گفتند غذای خوب است و دیگران گفتند خواب خوش است. پدرم از پدرش امام جعفر صادق علیه‌السلام برایم حدیث فرمود كه نزد ایشان این سخنان شما درباره كلام خداوند متعال: «ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» ذکر شد، ایشان خشمگین شد و فرمود: خداوند متعال بندگانش را از آن چه كه با آن به آنان لطف کرده بازخواست نمی‌كند و با آن بر آنان منّت نمی‌گذارد؛ منّت گذاشتن در عطا کردن برای مخلوقین ناپسند شمرده می‌شود، حال چگونه چیزی كه در مخلوق مورد رضایت نیست به خالق اضافه می‌شود؟ اما نعمت تنها دوستی و ولایت ما اهل‌بیت است كه خداوند پس از توحید و نبوّت، از بندگانش درباره آن می‌پرسد؛ چرا كه بنده اگر به آن وفا کند، او را به نعمت بهشت كه زوال ندارد، می‌رساند. این را پدرم از پدرش از پدرانش از امیرالمؤمنین علیه‌السلام برایم حدیث كرد كه ایشان فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: ای علی! همانا نخستین چیزی كه از بنده در مورد آن پس از مرگش سؤال می‌شود، گواهی به آن است كه هیچ خدایی جز الله نیست و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم رسول خداست و تو ولیّ مؤمنان هستی كه آن را خداوند برای تو قرار داد و من [به امر خدا] برایت قرار دادم. پس هر كه به آن اقرار كند و به آن اعتقاد داشته باشد، به سوی آن نعمتی كه زوال ندارد رهسپار می‌شود.
عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۲، ص۱۳۶، ح ۸
