روایت: عقبه در قیامت
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْعَبَّاسِ عَنِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ يُونُسَ بْنِ زُهَيْرٍ عَنْ أَبَانٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِاَلله عَلَيْهِ‌السَّلاَمُ عَنْ هَذِهِ اَلْآيَةِ "فَلاَ اِقْتَحَمَ اَلْعَقَبَةَ"، فَقَالَ: يَا أَبَانُ! هَلْ بَلَغَكَ مِنْ أَحَدٍ فِيهَا شَيْءٌ؟ فَقُلْتُ: لاَ، فَقَالَ: نَحْنُ اَلْعَقَبَةُ، فَلاَ يَصْعَدُ إِلَيْنَا إِلاَّ مَنْ كَانَ مِنَّا، ثُمَّ قَالَ: يَا أَبَانُ! أَلاَ أَزِيدُكَ فِيهَا حَرْفاً خَيْرٌ لَكَ مِنَ اَلدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا؟ قُلْتُ: بَلَى، قَالَ: "فَكُّ رَقَبَةٍ"، اَلنَّاسُ مَمَالِيكُ اَلنَّارِ كُلُّهُمْ غَيْرَكَ وَ غَيْرَ أَصْحَابِكَ، فَفَكَّكُمُ اَللَّهُ مِنْهَا، قُلْتُ: بِمَا فَكَّنَا مِنْهَا؟ قَالَ: بِوَلاَيَتِكُمْ أَمِيرَاَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيَّ بْنَ أَبِي‌طَالِبٍ عَلَيْهِ‌السَّلاَمُ.
ابان بن تغلب گفت: از امام جعفر صادق علیه‌السلام معنای آیه «فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ» را پرسیدم. فرمود: ای ابان! آيا در اين مورد از كسى چيزى به تو رسیده؟ گفتم: نه، فرمود: ما عقبه [گردنه] هستيم که کسی به جانب ما صعود نمی‌کند مگر كسى كه از ما باشد، سپس فرمود: ای ابان! آیا يک حرف در اين مورد برايت اضافه نكنم كه برایت بهتر از دنيا و آن‌چه در دنياست باشد؟ گفتم: بله، فرمود: «فَكُّ رَقَبَةٍ» [آزاد کردن بندگان]، تمام مردم گرفتار آتشند، غير از تو و يارانت كه خداوند شما را از آتش رها نموده، گفتم: به چه وسیله ما را از آتش رهانیده؟ فرمود: به واسطه ولايت اميرالمؤمنين علی بن ابى‌طالب عليه‌السّلام که دارید.
تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ج۱، ص۷۷۲ و البرهان في تفسير القرآن، ج۵، ص۶۶۵
